Tam şu an en çok neye ihtiyaç duyuyorsunuz? Paraya mı, bir sevgiliniz olmasına mı, işyerinizde terfi almaya mı, Instagram takipçinizin belli bir sayıya ulaşmasına mı, ya da çevreniz tarafından saygı görmeye mi?
Tüm bunlar, günümüz dünyasında standart bir insanın ihtiyaç duyabileceği şeyler. Hepimizin hayat dinamiklerine göre değişen farklı farklı ihtiyaçları var. Peki sizce ihtiyaçlarımızın arasında bir öncelik sıralaması var mı? Yani mesela karnımız çok açken yeni yerler görmek, keşfetmek önemli midir bizim için? Ya da çok ciddi bir sağlık problemimiz varsa en büyük endişemiz eğitim hayatımız olur mu? Pek umurumuzda olmaz gibi çünkü eğitim hayatımızı sürdürebilmek için öncelikle sağlıklı bir insan olmaya, hayatta kalmaya ihtiyacımız var. Yani ihtiyaçlarımız arasında kişiden kişiye değişse de bir öncelik sıralaması var diyebiliriz.
1943 Yılında Abraham Maslow “A Theory of Human Motivation” isimli bir makale yayınladı ve bu makalesinde psikoloji dünyasında adından çokça söz ettiren “İhtiyaçlar Hiyerarşisi” çalışmasını tanıttı. Bu çalışmada Maslow, insan gereksinimlerini beş ana sınıfa ayırmıştır ve bir öncelik sırasına koymuştur. Maslow’a göre, bazı gereksinimlerin diğerlerinden daha önce doyurulması gerekir. Mesela öncelikle karnımızı doyurmamız gerekir ki hayattaki amaçlarımız üzerine düşünebilelim.
Şimdi bu ihtiyaçları tek tek inceleyelim:
Fizyolojik İhtiyaçlar
Güvenlik İhtiyacı
Ait Olma ve Sevgi İhtiyacı
Saygı İhtiyacı
Kendini Gerçekleştirme İhtiyacı
Piramidi aşağıdan yukarıya doğru incelemeliyiz. En alttaki ihtiyacımız ilk doyurulması gereken ihtiyaçtır. En üstte “Kendini Gerçekleştirme İhtiyacı” vardır. Maslow’a göre hayatımız boyunca bu ihtiyacımıza doğru yolculuk ederiz. İnsanın ulaşabileceği en iyi versiyon bu ihtiyacı doyurduktan sonraki versiyonudur.
1.Fizyolojik İhtiyaçlar
Açlık, susuzluk, nefes almak, uyumak gibi en temel ihtiyaçlarımızdır. Daha yüksek ihtiyaçlara yönelmek için önce bunların doyurulması gerekir.
Seks yapmak da bu ihtiyaçlar arasındadır. Bazı psikologlar seks yapmanın bu kategoride olmaması gerektiğini düşünürler ve tartışırlar. Ancak açlık, susuzluk gibi ihtiyaçlar yaşamak için en temel ihtiyaçlarımız olduğu gibi seks de türümüzün devamlılığı için en temel ihtiyacımızdır. Maslow’un o yüzden bu kategoriye seksi de eklediği düşünülüyor.
2. Güvenlik İhtiyacı
Fizyolojik ihtiyaçlarımızı karşıladıktan sonra güvenlik ihtiyaçlarımız baskın gelir. Sahip olduklarımızı ve kendimizi koruma endişesi duyarız.
Emniyet, korunma, yapı ve düzen, korku ve karmaşadan kurtulma ihtiyacı gibi ihtiyaçlardır.
Özellikle toplumsal geleceği kestiremediğimiz ya da politik ve toplumsal istikrar tehdit altında olduğunda (savaş ve kriz durumları, pandemiler) bu gereksinim daha belirgin hale gelir.
3.Ait Olma ve Sevgi İhtiyacı
Fizyolojik ihtiyaçlarımızın ve güvenlik ihtiyacımızın karşılanması mutluluğu garanti etmez. Bir süre sonra sevgi, arkadaşlık, bağ kurma gibi ihtiyaçlar ortaya çıkacaktır.
“Bu aşamada insan, yoğun bir şekilde arkadaş, bir sevgili ya da eş, hatta çocukların eksikliğini hissedecektir. İnsanlarla ilişki kurmak, bir grup ya da bir ailede yer edinmek isteyecektir." -Abraham Maslow
4. Saygı İhtiyacı
Ait olma ve sevgi ihtiyacımızın karşılanması, dikkatimizin saygı gereksinimine yönelmesne neden olacaktır.
Maslow bu ihtiyacı ikiye ayırmıştır:
Kendini yeterli ve başarılı algılama ihtiyacı
Beğenilme ve saygı duyuma ihtiyacı
Başarı, tanınma, itibar gibi kavramlar insanın kendine olan öz saygısını ve öz güvenini arttırır. Kendine saygı duyan insan, başkalarının da kendine saygı duymasını isteyecektir.
5. Kendini Gerçekleştirme İhtiyacı
"Kendisiyle barışık bir şekilde yaşamak istiyorsa; müzisyen müzik, ressam resim yapmalı, şair şiir yazmalıdır. İnsan, olabileceği her şeyi olmalıdır." -Abraham Maslow
Kendini Gerçekleştirme ihtiyacı piramidin en üst basamağıdır. Bu basamağa gelen birey, kendini gerçekleştirme ihtiyacı hissedecektir.
Bir yerden sonra zenginlik, saygınlık gibi gereksinimler insana yeterli gelmeyecektir.
Bu basamakta insan, kendi gizil güçlerinin ve potansiyelinin farkına varır ve bunu en iyi şekilde kullanmaya çalışır.
İnsan kendini geliştirme çabasına girer ve hayattan ne istediğini, neyi başarmak istediğini sorar kendine. Bu soruların cevapları kişiden kişiye farklılık gösterecektir.
Maslow’un bu çalışması yayınlandığı tarihten günümüze kadar farklı ekollerce ve kişilerce tartışılmıştır. Çok fazla eleştiriye maruz kalmış ve eleştirilere cevaplar da ortaya çıkmıştır.
Yine de ben bu çalışmanın kendimizi ve toplumumuzu anlamak yolunda güzel adımlar attığını düşünüyorum ve tespitleri de doğru buluyorum.
İnsan hayatı var olmaya devam ettikçe bu tarz tartışmalar olmaya , üzerine tezler ve antitezler üretilmeye devam edecektir. Devam etsin ki hep birlikte öğrenebilelim, gelişebilelim ve hayattaki piramidimizin bi üst basamağına ulaşabilelim. Peki siz bu çalışma hakkında neler düşünüyorsunuz? Hayatınızın neye ihtiyaç duyduğunuz dönemindesiniz? Yorumlarda belirtebilirsiniz 😊.
Vaktiniz varsa aşağıya koyacağım Kendini Gerçekleştirme Ölçeği’ni yapıp hayatta kendinizi gerçekleştirmeye ne kadar yakın ya da uzak olduğunuzu öğrenebilirsiniz.
Hazırlayan: Perna Erkol
KAYNAKLAR:
KİŞİLİK, Jerry M. Burger
Evrim Ağacı
Çok açıklayıcı bi yazı olmus gerçekten 🌸 emeğinize sağlık