Yaşamımız geçişlerden ibarettir. Anne karnından dünyaya geçiş, bebeklikten çocukluğa geçiş, çocukluktan ergenliğe geçiş, ergenlikten yetişkinliğe geçiş, yetişkinlikten yaşlılığa geçiş… Yaşadığımız her bir yaşam evresinin beraberinde getirdiği yaşam olguları da vardır. Keyifli anları, gelişim alanları ve tabiki sancılı süreçleri.
Ergenlik genel itibari ile 11-20 yaşı kapsayan çocukluk evresinden bir sonra gelen evredir. Kişilerin en belirgin biyolojik ve fizyolojik değişimlerinin yanı sıra psikolojik değişimlerinin de oldukça baskın olduğu bir süreçtir. Ergenlik evresine giren kişi artık kendisini de çevresini de bambaşka pencerelerden görmeye başlamaktadır. Birçok değişimin beraberinde geldiği ergenlik dönemi birçok aile ve ergen için oldukça sancılı bir süreç olarak da tanımlanmaktadır.
Aileler bu süreçte çocuklarının kendilerinden koptuklarını düşünür ve çocuklarının neredeyse tüm zamanlarını akran, arkadaş gruplarına ayırdıklarını söylerler. Bu noktada ailenin desteği ergenliğe girmiş olan çocuk için oldukça etkilidir. Ergenlik dönemindeki bir kişi her ne kadar kendisini aile dışındaki ortamlara odaklasa da orada edindiği bilgileri kendi ailesinden edindiği bilgiler ile harmanlar ve süzgecinden geçirir. Anne babanın, ergenlik döneminde çocuklarına olan desteği devam ettikçe bu dönem oldukça sağlıklı ve huzurlu geçirilecektir.
Birbirine bu denli destek olunması gereken bu süreçte sıklıkla ergenler ve aileler arasında çatışmaların, anlaşmazlıkların ön planda olduğunu görmekteyiz. Burada giderilmesi gereken en temel sorun ailenin ergenlik hakkında bilinçli olmamasıdır. Anne baba bu dönem için ne kadar bilgili olursa, ergenin beyninde, fizyolojisinde ve psikolojisinde gerçekleşen değişimleri ne kadar gözünün önünde bulundurursa ergen ailede anlaşılmıyorum hissine o kadar az kapılacaktır. Anlaşıldığını hisseden çocuk ailesi ile duygusal kopmalar, uzaklaşmalar da yaşamayacaktır.
Ergenlik döneminde; kendini sorgulayan, tanımlamaya çalışan, kendine bir anlam bulmaya çalışan ergenin iç dünyası, duyguları, düşünceleri kendi içerisinde oldukça karmaşık bir hal almaktadır. Arkadaş çevresinde kabul almayı istemeleri, arkadaşlarla sık vakit geçirmek istemeleri, dış görünümündeki fizyolojik değişimlerin yanı sıra giyim tarzlarındaki değişimleri gibi birçok konunun gündemde oluşu da ergenin iç dünyasında yaşadığı takdir görmek, sevilmek, benimsenmek gibi ihtiyaçlardan ötürü geldiğini bilmek aile ve ergen çatışmalarını da önleyecektir. Anne ve babanın, ergenin iç dünyasını anlamaları ve ona anlaşıldığını hissettirmeleri çocuklarının ergenlik sürecini sağlıklı bir şekilde geçirmesine fayda sağlayacağı gibi ergenin problem çözme becerisinin gelişmesine, uyum düzeyinin artmasına, kabul görmek için yöneleceği zararlı alışkanlıklardan (sigara, alkol, madde vb.) uzak durmasını sağlayacaktır. Bunlarla birlikte ergenin stres ve kaygı düzeylerinde de ciddi azalmalar meydana gelecektir.
Ergenlik dönemi aile ve ergen arasında çatışmaların, anlaşmazlıkların, tartışmaların oldukça sık yaşandığı bir süreçtir. Burada, ergen ve anne babası arasındaki kuşak farkı, bilinçsiz ebeveyn modeli gibi çeşitli faktörler etken olmaktadır. Bu noktada anne ve baba çatışmalarla, anlaşmazlıklarla nasıl mücadele edebileceğini kavraması ve bilinçli bir ebeveyn modeli ile yaklaşması ergenin ailesinden ihtiyaç duyduğu desteği almasını sağlayacaktır. Ergenlik döneminde kişiler her ne kadar kendini ispat etmek, bir birey olduğunu göstermek amacı ile fikirlere karşı gelse, eleştirilmeye tahammül edemese, kurallardan nefret ediyormuşçasına tavırlar sergilese de içten içe anne ve babalarının kendilerine örnek olmalarına, kendilerine sorumluluk vermelerine ve bu doğrultuda bazı kurallar koymalarına oldukça ihtiyaç duyarlar ve güvende hissederler. Burada anne babaya düşen en büyük görev ergene verilen kuralları, sorumlulukları dengede tutmak ve anlaşıldıklarını hissettirmektir. Anne babanın tutumları ergenlik sürecinin çatışmalarındaki şiddeti de yumuşatacaktır.
Ergenlik dönemi yetişkinlik dönemine geçişin gerçekleştiği evredir. Bu evrede ergenler benliklerini keşfederek bir birey olma yolunda ilerlerler. Bu benlik keşfi yolculuğunda kendilerini ispatlama çabası içerisine girdikleri gibi etraflarındaki kişileri örnek alarak kendilerine bir yetişkin kimliği oluşturmaya çabalarlar. Buradaki kritik nokta ise anne babanın örnek olma modelidir. Anne babanın tutum ve tavrı ergenin kişiliğinin oluşmasındaki yapı taşlarını da meydana getirecektir. Çocuklarını aşırı bir baskı ve korumacı tutumla yetiştiren anne baba, çocuğunun ilerleyen yaşlarda özgüveni düşük, onay ihtiyacı hisseden, kendinin değil karşısındaki kişilerin düşüncelerine daha fazla önem veren, girdiği ortamda pasif ve geri planda kalan kısacası başkaları odaklı bir yetişkin olmasına neden olabilir. Bunun tam zıttı şekilde davranan çocuğuna sonsuz tolerans tanıyan, sınır koymayan, aşırı hoşgörülü yaklaşan ve çocuğunun her tutumunu destekleyen bir şekilde yetiştirilen çocukların ise yetişkinlik hayatlarında başkalarının dikkatini çekmek isteyen ya da karşı taraftan her zaman için olumlu duygular bekleyen bir yetişkin olmasına neden olabilmektedir. Bütün bu istenmeyen durumlar ile karşılaşılmaması ve çocukların sağlıklı yetişkinler olabilmesi için çocuğa başarabileceği görevler veren, destek olan, cesaretlendiren, zorluklarla mücadele becerisi kazandıran ebeveynler olmak çocukları gerçek yaşamda başarıya ulaştıracaktır.
Sonuç olarak, ergenlikte ebeveyn tutumunun ve yaklaşımının ergenin yetişkinlik hayatına kadar olan etkilerini göz önüne serecektir. Ergenin duygu ve düşüncelerini anlamaya çalışmak ve saygı göstermek, onu bir birey olarak kabul etmek, dinlemek, ciddiye almak, yapabileceklerinin ve yapamayacaklarının ayırımını iyi yapmak, ihtiyaçlarını göz önünde bulundurmak, sorumluluk almasını sağlamak ve sınırları olduğunu kabul ederek sınırlarına saygı göstermek bu dönemde anne babaların ergenlik döneminin en sağlıklı geçmesini sağlayacakları yaklaşımlar olacaktır.
Yazan: Fatmanur Özkan
Yararlanılan Kaynaklar:
https://www.dbe.com.tr/
Comments