Çocukların, akranlarıyla olan etkileşimleri, sosyal beceriler geliştirmelerine, uygun
ve uygun olmayan kişilerarası davranış için normlar kazanmalarına ve kendi davranışlarını ölçmek ve karşılaştırmak için standartlar oluşturmalarına yardımcı olması bakımından önemlidir. Bazı sosyal ortamlarda akran zorbalığına maruz kalan bireyler ilerideki yaşantılarında birçok sıkıntılar yaşayabilmektedir.
Akran zorbalığı, bir veya birden çok kişinin, kendilerinden daha güçsüz kişilere, bilinçli, kasıtlı ve sürekli olarak rahatsız etmesiyle sonuçlanan ve kurbanın kendisini koruyamayacak durumda olduğu bir saldırganlık türüdür.
Zorba olarak ele aldığımız birey sahip olduğu avantajlar sayesinde (fiziksel olarak güçlü olması veya sosyoekonomik düzeyinin daha iyi olması gibi) kendinde zorbalık hakkı görür. Dezavantajlı grup içerisinde olan çocukların; fiziksel olarak daha güçsüz, sosyoekonomik düzeyinin daha altta olduğu görülmektedir. Ayrıca çocuklarda; konuşma bozukluklarının olması veya başka bir rahatsızlık olması da çocuğun dezavantajlı kategori içerisinde yer almasına sebep olabilmektedir.
ZORBALIK TÜRLERİNİ ELE ALICAK OLURSAK, BUNLAR;
1-FİZİKSEL ZORBALIK,
2-SÖZEL ZORBALIK,
3-SİBER ZORBALIK,
4-DUYGUSAL ZORBALIK,
5-CİNSEL ZORBALIK,
1-FİZİKSEL ZORBALIK: Karşıdaki kişinin canının yanmasına, yaralanmasına ya da ölümüne neden olma, kasıtlı olarak yapılan davranış ya da davranışlardır. Zorbalık fiziksel olarak ortaya çıktığında bu durum “şiddet” olarak tanımlanabilir ve en çok okullarda görülmektedir. Fiziksel zorbalıkta;
-Çelme takmak,
-İtmek-yumruk ya da tokat atmak,
-Oturacağı yere mağdura zarar verecek cisimler koymak,
-Özel yere dokunmak,
-Kendisine ait olmayan eşyalara zarar vermek görülmektedir.
2-SÖZEL ZORBALIK: Sistemli bir biçimde yapılan, kişinin benliğini, psikolojik ve sosyal gelişimini olumsuz yönde etkileyen yargılar, atıflar ya da sözel davranışlardır. Sözel zorbalıkta en önemli nokta sürekliliği ve tekrarlanıyor olmasıdır. Fiziksel zorbalıktan farkı doğrudan kişiye karşı temas olmamasıdır. Sözel zorbalıkta;
-Hakaret etmek,
-Lakap takmak,
-Fiziksel görünüşüyle dalga geçmek,
-Kişiyi her konuda aşağılamaya çalışmak,
-Küçük düşürmek,
-Utandırmak,
-Sözel olarak tehdit etmek,
-Küfretmek görülmektedir.
3-SİBER ZORBALIK: Diğer kişilere zarar vermek amacıyla, bir birey ya da grup tarafından, cep telefonu, elektronik posta, çağrı cihazı, kısa mesaj servisi ve web siteleri gibi bilgi ve iletişim teknolojilerinin kullanımını içeren; kasten, tekrarlayıcı bir şekilde ve düşmanca davranışları destekleyen davranışlar, şeklinde tanımlanmaktadır. Kısacası, bilgi ve iletişim teknolojisi araçları özellikle cep telefonu ve internet yoluyla zorbalık yapılmasıdır.
Bir kişinin özel fotoğraflarının ya da özel bilgilerinin sosyal medyaya uygunsuz olarak yayılması bir siber zorbalıktır. Özel bilgiler kişinin bilgisi olmadan yayınlanamaz.
4-DUYGUSAL ZORBALIK: zorbalık sadece kaba davranmak ya da fiziksel müdahalede bulunmak değildir. Bireye zarar vermek ya da bireyi incitmek amacıyla toplumsal ilişkilerini etkilemek de duygusal zorbalıktır. Bu olaya toplumsal dışlama denilir ve bu da bir dolaylı zorbalık türüdür.
-İftira, dedikodu ve asılsız söylentiler ile mağduru zor duruma düşürme,
-Yapmadığı şeylerle ilgili öğretmene şikâyet etme,
-Mağdurun sırlarını başkalarına anlatılarak zor duruma düşürme,
-Arkadaş grubuna almayarak yalnızlığa terk etmek,
-Görmezlikten gelip yok saymak, duygusal zorbalık türüne örnektir.
5-CİNSEL ZORBALIK: Zorbanın cinsel isteği ve doyumu için mağdur bireyi bir nesne olarak kullanmasıdır.
-Cinsel amaçlı dokunmak,
-Elle ya da sözle sarkıntılık yapmak,
- Cinsel çağrışımlı sözcükler kullanarak imalarda bulunmak,
-Giysilerini kendi isteği dışında kaldırmak ya da çıkarmak,
-Hakkında cinsel içerikli söylentiler yaymak gibi bireyin utanç duymasına neden olacak davranışlar cinsel zorbalıktır.
AKRAN ZORBALIĞI YAŞAYAN BİREYDE GÖRÜLEN BELİRTİ VE DAVRANIŞLAR NELERDİR?
-Kısa dönemli fiziksel ve duygusal sorunlar (karın ağrısı, baş ağrısı, mide bulantısı, ağlama isteği…)
-Okul reddi, konuşmama, odaya kapanma,
-Ağlama nöbetleri,
-Depresyon,
-Sosyal ilişkilerde azalma, arkadaşları ile görüşmek istememe,
-Olumsuz benlik saygısı, kendisini sevmeme gibi sonuçları olabilir.
ZORBALIKTA DUYARLILIĞI AZALTAN BİRTAKIM YANLIŞ İNANIŞLAR
- YANLIŞ: Zorbalık yapanları görmezlikten gelirseniz sizi bırakırlar.
DOĞRU: Zorbalar görmezden gelindikçe zorbalıklarını yapmaya devam ederler hatta zorbalığın sıklığını arttırırlar. Unutmayın, görmezden gelirseniz bir gün size de zorbalığa uğrayanlardan yalnızca biri olursunuz.
- YANLIŞ: Zorbalık yapıldığında bunu yetişkinlere anlatmak ispiyonculuktur. (ZORBALAR ZORBALIĞIN YETİŞKİNLERE ANLATILMASINDAN KORKARLAR. BU SEBEPLE BÖYLE CÜMLELER KULLANABİLİRLER.)
DOĞRU: Zorbalık yetişkinlerin durdurmaya yardımcı olacağı bir durumdur ve bazen gücümüz durdurmaya yetmeyebilir. İşte bu gibi durumlarda bunu bir yetişkin ile paylaşmak gerekmektedir.
- YANLIŞ: Bazı öğrenciler zorbalığı hak ederler.
DOĞRU: Hiçbir birey zorbalığı hak etmez. Herkes özel ve kıymetlidir.
Eğer çocuğunuzun ya da yakınınızın zorbalık gördüğünü düşünüyorsanız onlarla açık iletişim kurun. Durumu tartışmak yerine konuşmasına, duygularını paylaşmasına izin verin ve dinleyin. Zorbalığın nerede ve nasıl meydana geldiğini öğrenin ve olumlu stratejiler geliştirmesinde yardımcı olun. ‘Sen de aynısını ona yap’ cümlesinin fayda sağlamaktan çok zarar getireceğini unutmayın. Olayla ilgili olarak kendi duygularınızı mümkün olduğunca kontrol edin. Hemen aşırı tepki göstermeyin. Bu durumu kendisinin çözmesi gerektiğini ya da yardımcı olamayacağınızı söylemeyin. Eğer çocuğunuz bunu kimseye anlatmamanızı isterse, bunun zorbalık davranışı sergileyen kişiyi korumak anlamına geleceğini anlatın. İlgi alanları doğrultusunda sosyal etkinliklere, aktivitelere yönlendirin.
HAZIRLAYAN: Begüm Azak
KAYNAK: https://orgm.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/2022_04/27134644_Akran_ZorbalYYY- _Ortaokul_OYretmen_EYitimi.pdf https://corluram.meb.k12.tr/meb_iys_dosyalar/59/03/864972/dosyalar/2020_09/22133158_ akran_zorbalYYY_broYur.pptx https://orgm.meb.gov.tr/www/akran-zorbaligi/icerik/2085
Comments